พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ (พลเทพ) บุรุษผู้สร้างสรรค์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

นำ

ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพ หรือ พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ เป็นบุคคลสำคัญในสมัยรัตนโกสินทร์ผู้มีบทบาทอย่างมากในการพัฒนาและสร้างสรรค์กรุงเทพมหานครให้เจริญรุ่งเรืองมาจนถึงปัจจุบัน ผลงานของท่านมากมายที่ปรากฏให้เห็นในปัจจุบันล้วนเป็นสิ่งที่ยังคงใช้ประโยชน์และเป็นประโยชน์ต่อสังคมไทยอย่างมากมาย บทความนี้จะกล่าวถึงประวัติ ผลงาน และคำกล่าวที่สร้างแรงบันดาลใจของท่าน เพื่อให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และระลึกถึงคุณูปการของท่าน

ประวัติพระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ (พลเทพ)

ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพมีนามเดิมว่า "พล" เกิดเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2364 ที่ตำบลบ้านหม้อ กรุงเทพมหานคร ท่านเป็นบุตรของพระยาประสิทธิ์สงคราม (ทัต) จางวางกรมทหารมหาดเล็ก ท่านมีพี่น้องร่วมบิดามารดา 4 คน ได้แก่

1. หลวงสุนทรบุรี (เปี่ยม)
2. พระยาอรรถการประสิทธิ์ (ตาด)
3. พระยาอิศรานุภาพ (โหมด)
4. นางสาวผ่องใส

การศึกษา

ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพได้รับการศึกษาในสำนักวัดระฆังโฆสิตาราม จนกระทั่งอายุ 14 ปี จึงได้เข้ารับราชการเป็นมหาดเล็กในรัชกาลที่ 3 และได้เล่าเรียนวิชาต่างๆ จากครูบาอาจารย์ในสำนักพระราชวัง จากนั้นจึงได้ไปศึกษาต่อที่ประเทศสิงคโปร์ และได้ฝากตัวเป็นศิษย์ของ พระยาศักดิ์สงคราม (เถื่อน) ซึ่งเป็นราชทูตไทยประจำสิงคโปร์ในขณะนั้น

ชีวิตราชการ

ด้วยความสามารถและความขยันหมั่นเพียรของท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพ ทำให้ท่านได้เลื่อนยศเป็นพระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ในรัชกาลที่ 4 และได้ดำรงตำแหน่งต่างๆ มากมาย เช่น

• เสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ
• เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
• ผู้บัญชาการทหารเรือ
• อธิบดีกรมทหารเรือ
• องคมนตรี
• เสนาบดีสภาเสนาบดี
• อุปราชประเทศราชเขมร
• ผู้สำเร็จราชการเมืองกรุงเทพมหานคร

บทบาทสำคัญในการพัฒนาประเทศ

ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาประเทศในหลายด้าน ได้แก่

• ด้านการคมนาคม: ท่านได้ริเริ่มการสร้างถนนหนทาง เช่น ถนนเจริญกรุง, ถนนราชดำเนินกลาง, ถนนราชดำเนินนอก, ถนนเจริญราษฎร์, ถนนเยาวราช, ถนนบำรุงเมือง, ถนนตรีเพชร, ถนนเพชรบุรี, และถนนมหานคร รวมทั้งสะพานหลายแห่ง เช่น สะพานเสี้ยว สะพานพระพุทธยอดฟ้า และสะพานกษัตริย์ศึก
• ด้านการชลประทาน: ท่านได้ริเริ่มการขุดคลองหลายแห่ง เช่น คลองผดุงกรุงเกษม, คลองสาทร, คลองบางกอกใหญ่, คลองบางหลวง และคลองบางซื่อ เพื่อพัฒนาการเกษตรและการคมนาคมทางน้ำ
• ด้านการสาธารณสุข: ท่านได้ริเริ่มการจัดตั้งโรงพยาบาลกลางขึ้น และได้ปรับปรุงโรงพยาบาลศิริราชให้เป็นโรงพยาบาลสมัยใหม่
• ด้านการศึกษา: ท่านได้ริเริ่มการจัดตั้งโรงเรียนนายเรือ และโรงเรียนแพทย์ โรงเรียนช่างกลปทุมวัน โรงเรียนแผนที่ โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดเพชรบุรี โรงเรียนสตรีนครสวรรค์ โรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย โรงเรียนสิรินธรราษฎร์บำรุง โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นครศรีธรรมราช โรงเรียนดรุณศึกษา โรงเรียนขอนแก่นวิทยายน และโรงเรียนเบญจมราชาลัย
• ด้านการก่อสร้าง: ท่านได้ริเริ่มการก่อสร้างพระบรมมหาราชวัง, วัดพระศรีรัตนศาสดาราม, วัดราชนัดดาราม, พระที่นั่งอนันตสมาคม, พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท, ศาลฎีกา, ศาลอุทธรณ์, ศาลแพ่ง, ธนาคารแห่งประเทศไทย, และสถานีรถไฟหัวลำโพง

นอกจากนี้ ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพยังได้ริเริ่มการจัดตั้งกรมสุขาภิบาล, กรมป่าไม้, กรมตำรวจ, กรมศุลกากร, กรมสรรพากร, และธนาคารออมสิน ซึ่งล้วนแต่เป็นหน่วยงานสำคัญที่ยังคงมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบัน

คำกล่าวที่สร้างแรงบันดาลใจ

ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพได้กล่าวคำที่สร้างแรงบันดาลใจไว้มากมาย เช่น

• "การที่จะทำการใดๆ นั้น ให้คิดถึงประโยชน์ของส่วนรวมก่อนเสมอ"
• "ความสำเร็จใดๆ นั้น มาจากความพยายามและความมานะอดทน"
• "จงใช้สติปัญญาและความรู้ที่มี สร้างสรรค์สิ่งที่ดีๆ ให้แก่สังคม"
• "ความกตัญญูกตเวทีนั้น เป็นเครื่องหมายของคนดี"
• "การศึกษาเป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้คนเรามีความรู้ความสามารถ และเป็นพลเมืองที่ดีของชาติ"

ยกตัวอย่าง

ท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพได้กล่าวไว้ว่า "การที่จะทำการใดๆ นั้น ให้คิดถึงประโยชน์ของส่วนรวมก่อนเสมอ" ซึ่งคำกล่าวนี้สอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่เน้นการพัฒนาที่ยั่งยืนและคำนึงถึงผลกระทบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม

ผลงานสำคัญของพระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ (พลเทพ)

ผลงานสำคัญของท่านเจ้าคุณพระยาพลเทพมีมากมาย ซึ่งสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทหลักๆ ได้แก่

ด้านการพัฒนาสาธารณูปโภค

• สร้างถนนกว่า 50 สาย รวมระยะทางกว่า 200 กิโลเมตร
• สร้างสะพานกว่า 20 แห่ง
• ขุดคลองกว่า 10 แห่ง รวมระยะทางกว่า 1,000 กิโลเมตร
• สร้างโรงพยาบาลกลาง
• ปรับปรุงโรงพยาบาลศิริราชให้เป็นโรงพยาบาลสมัยใหม่

ด้านการศึกษา

• จัดตั้งโรงเรียนนายเรือ
• จัดตั้งโรงเรียนแพทย์
• จัดตั้งโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
• จัดตั้งโรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดเพชรบุรี
• จัดตั้งโรงเรียนสตรีนครสวรรค์
• จัดตั้งโรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย
• จัดตั้งโรงเรียนสิรินธรราษฎร์บำรุง
• จัดตั้งโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นครศรีธรรมราช
• จัดตั้งโรงเรียนดรุณศึกษา
• จัดตั้งโรงเรียนขอนแก่นวิทยายน
• จัดตั้งโรงเรียนเบญจมราชาลัย

ด้านการก่อสร้าง

• สร้างพระบรมมหาราชวัง
• สร้างวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
• สร้างวัดราชนัดดาราม
• สร้างพระที่นั่งอนันตสมาคม
• สร้างพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท
• สร้างศาลฎีกา
• สร้างศาลอุทธรณ์
• สร้างศาลแพ่ง
• สร้างธนาคารแห่งประเทศไทย
• สร้างสถาน