สมเด็จวัดระฆัง 100 ปี มรดกอันล้ำค่าแห่งแผ่นดิน

คำนำ

ในปี พ.ศ. 2564 นี้ นับเป็นวาระครบรอบ 100 ปีการมรณภาพของ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) หรือที่รู้จักกันในนาม สมเด็จวัดระฆัง พระเกจิอาจารย์ผู้ทรงคุณอันประเสริฐ ผู้ซึ่งได้สร้างคุณูปการอันยิ่งใหญ่แก่แผ่นดินไทยทั้งในด้านศาสนา การศึกษา และสังคมไทย

ชีวประวัติสมเด็จวัดระฆัง

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) ประสูติเมื่อวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2331 ที่ตำบลบ้านกลาง อำเภอบางระจัน จังหวัดสิงห์บุรี มีนามเดิมว่า โต บิดาและมารดาประกอบอาชีพทำนา

ตั้งแต่เยาว์วัย สมเด็จวัดระฆังได้แสดงให้เห็นถึงสติปัญญาที่เฉลียวฉลาดและความสนใจในด้านพระพุทธศาสนา เมื่ออายุได้ 13 ปี จึงได้บรรพชาเป็นสามเณรที่วัดกลางบางระจัน หลังจากนั้น ได้ศึกษาวิชาต่างๆ ทั้งวิชาความรู้ทางโลกและวิชาอาคม รวมถึงวิปัสนากรรมฐาน จนมีความแตกฉานในพระธรรมและเวทมนตร์คาถาต่างๆ

ในปี พ.ศ. 2356 สมเด็จวัดระฆังได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุที่วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร เมื่ออายุได้ 25 ปี ต่อมาในปี พ.ศ. 2379 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็น พระราชาคณะสามัญที่ พระธรรมกิตติ

คุณูปการของสมเด็จวัดระฆัง

ตลอดชีวิตของสมเด็จวัดระฆัง ท่านได้สร้างคุณูปการไว้ให้แก่แผ่นดินไทยมากมายหลายประการ ได้แก่

ด้านศาสนา

• การสร้างวัดและบูรณะปฏิสังขรณ์วัดวาอาราม: สมเด็จวัดระฆังได้สร้างวัดขึ้น 11 วัด และบูรณะวัดต่างๆ อีกกว่า 30 วัด เพื่อเป็นสถานที่เผยแผ่พระพุทธศาสนาและให้ประชาชนได้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา
• การแต่งตำราและคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา: สมเด็จวัดระฆังได้แต่งตำราและคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาไว้มากมาย เช่น คัมภีร์อิสิคังสีล, คัมภีร์ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร, คัมภีร์ไตรภูมิพระร่วง เป็นต้น เพื่อเป็นหลักธรรมคำสอนให้แก่พุทธศาสนิกชน
• การเผยแผ่พระพุทธศาสนา: สมเด็จวัดระฆังได้ออกธุดงค์ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาในหัวเมืองต่างๆ ทั่วประเทศ และได้โปรดศิษย์เอกให้เดินทางไปเผยแผ่ในต่างประเทศด้วย เช่น ประเทศลาวและกัมพูชา

ด้านการศึกษา

• การก่อตั้งโรงเรียน: สมเด็จวัดระฆังได้ก่อตั้งโรงเรียนขึ้นหลายแห่ง เช่น โรงเรียนวัดระฆังฯ, โรงเรียนวัดปากน้ำ เป็นต้น เพื่อให้เยาวชนได้มีโอกาสศึกษาเล่าเรียน
• การแต่งตำราเรียน: สมเด็จวัดระฆังได้แต่งตำราเรียนไว้มากมาย เช่น ตำราสอนเด็ก, ตำราเรียนภาษาไทย เป็นต้น เพื่อใช้เป็นหลักสูตรในการสอนในโรงเรียนที่ท่านได้ก่อตั้งขึ้น
• การสนับสนุนการศึกษา: สมเด็จวัดระฆังได้สนับสนุนการศึกษาในรูปแบบต่างๆ เช่น การบริจาคทุนการศึกษา, การสร้างหอสมุด และการให้การอุปถัมภ์แก่คณะครูและนักเรียนที่ยากจน

ด้านสังคม

• การช่วยเหลือผู้ยากไร้: สมเด็จวัดระฆังได้ช่วยเหลือผู้ยากไร้และผู้ประสบภัยพิบัติต่างๆ เช่น การบริจาคข้าวของเครื่องใช้, การสร้างโรงทาน และการให้คำปรึกษาทางจิตใจ
• การรักษาโรค: สมเด็จวัดระฆังมีชื่อเสียงในด้านการรักษาโรคต่างๆ ทั้งทางร่างกายและจิตใจ โดยท่านได้ใช้สมุนไพรและเวทมนตร์คาถาในการรักษาผู้ป่วย
• การปกป้องบ้านเมือง: ในสมัยรัชกาลที่ 3 สมเด็จวัดระฆังได้ทำนายเหตุการณ์การเกิดกบฏเจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ และได้ช่วยรวบรวมและจัดหาเสบียงอาหารให้แก่กองทัพไทย เพื่อป้องกันการรุกรานของข้าศึก

มรดกอันล้ำค่า

มรดกที่สำคัญที่สุดของสมเด็จวัดระฆัง ได้แก่

• พระเครื่องวัตถุมงคล: พระเครื่องและวัตถุมงคลที่สมเด็จวัดระฆังสร้างขึ้น ได้รับความเคารพศรัทธาจากพุทธศาสนิกชนทั่วไป และมีราคาสูง เป็นที่นิยมสะสมกันมาก
• คำสอนทางพระพุทธศาสนา: คำสอนทางพระพุทธศาสนาของสมเด็จวัดระฆัง มีความลึกซึ้งและเป็นที่ยึดถือปฏิบัติของพุทธศาสนิกชนทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของศีลธรรม, สมาธิ, ปัญญา และการพ้นทุกข์
• โรงเรียนและวัดวาอาราม: โรงเรียนและวัดวาอารามที่สมเด็จวัดระฆังได้สร้างและบูรณะ ยังคงเป็นสถานที่สืบทอดพระพุทธศาสนาและเป็นแหล่งศึกษาเล่าเรียนที่สำคัญของประเทศไทย

ตารางที่ 1

สรุปข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับสมเด็จวัดระฆัง

ตารางที่ 2

พระเครื่องวัตถุมงคลที่สำคัญของสมเด็จวัดระฆัง

ตารางที่ 3

คำสอนสำคัญของสมเด็จวัดระฆัง